ექსპერტთა შეფასება
26 მაისის ღამით, რუსთაველზე, სპეცრაზმელთა მიერ აქციის დარბევისა და ადამიანების დაღუპვის ფაქტმა, საზოგადოებაში არაერთგვაროვანი რეაქცია გამოიწვია. ამ დრომდე დაკარგულად 50-მდე ადამიანი ითვლება, ხოლო მსხვერპლის რაოდენობა გაიზარდა. 1 პოლიციელი და ერთი მომიტინგე დარბევისას დაიღუპა, ხოლო ორი დღის ძებნის შემდეგ, ერთი ხელფეხშეკრული მამაკაცის გვამი ქუჩაში იპოვეს. 2 ადამიანის გვამი ერთ-ერთი მარკეტის სახურავზეა ნაპოვნი, რომელთა კავშირს აღნიშნულ მოვლენებთან პოლიცია იკვლევს.
ამ ფონზე, რეგიონებში მოსახლეობის ნაწილი ხელისუფლებას ნაბიჯს უწონებს, გარკვეული ნაწილი კი გმობს. ბევრი ადამიანი შეფასებებისგან თავს იკავებს.„თავისუფალი სიტყვა“ ზუგდიდისა და ფოთის ქუჩებში, დაახლოებით, 50-მდე ადამიანს ესაუბრა, მათ შორის,რამდენიმე ადამიანმა დაგმო მომიტინგეებზე განხორციელებული ძალადობა და სისასტიკე.რეგიონებში, სადაც მოსახლეობა მხოლოდ ნაციონალურ არხებს უყურებს,მათი უმრავლესობის განწყობაში მომიტინგეებისადმი გადამეტებული ზიზღი შეინიშნებოდა:-"ასე ხვდებათ მაგათ, აბა რა ეგონათ!". რამდენად ადექვატურია აღნიშნული განწყობა, რა განაპირობებს მსგავს დამოკიდებულებას, რა როლი აქვს ამ დროს მედიას, რამდენად უტყუარი ინფორმაცია აქვს რეგიონის მოსახლეობას, ამ და სხვა საკითხებზე, ექსპერტს სამოქალაქო საკითხებში, ირაკლი სესიაშვილს, ექსპერტს პოლიტიკურ საკითხებში, გია ნოდიასა და მედიაექსპერტს,ზვიად ქორიძეს ვესაუბრეთ.
ირაკლი სესიაშვილი მიიჩნევს, რომ ხელისუფლება თავისი პოლიტიკით, საზოგადოების მორალურ დეგრადაციას ახორციელებს. რის გამოც, მისი შეფასებით, საზოგადოების გარკვეული ნაწილიც არაადექვატურად აფასებს სიტუაციას. -„ფაშისტური მიდგომა, სადიზმი, არაჰუმანური მოპყრობა, წამება თუ ვინმეს მიმართ გამართლებული იქნება, არა აქვს მნიშვნელობა, რომელ პოლიტიკურ ჯგუფს ეკუთვნის, სწორედ, მორალური ღირებულებების გადაფასების პროცესია,“ - განმარტავს სესიაშვილი. იგი გუანტანამოს შემთხვევას იხსენებს, „გუანტანამოში, სადაც 11 სექტემბრის ტერაქტში მონაწილე ტერორისტები იმყოფებოდნენ, მათდამი მოპყრობის გამო, ამერიკა მსოფლიო საერთაშორისო ორაგანიიზაციებმა გააკრიტიკეს და დაგმეს. ფაქტობრივად, იგივე კადრები ვნახეთ ამჯერად, რუსთაველზე“.
სესიაშვილი აქციის ერთ-ერთი მონაწილის დაღუპვაზე პასუხისმგებლობას ხელისუფლებას აკისრებს. პოლიციელის დაღუპვის ფაქტთან დაკავშირებით კი აცხადებს, “სიტუაციის დადგენას კადრებით შევეცადე. სამწუხაროდ, ვერ დავინახე დაჯახების მომენტი. ადამიანი, რომ მდგარიყო და მას დაჯახებოდა მანქანა, ასეთი რამ არ ჩანს. ტერიტორიიდან ადამიანები ავტომობილების კოლონის გავლამდე გადიოდნენ.“ სესიაშვილის თქმით, გავრცელებულ კადრებში ჩანს, ერთ-ერთი მანქანის კარებზე გარედან ჩაჭიდებულია მამაკაცი, რომელიც კოლონას ბოლომდე გაჰყვა. „შეიძლება ვცდები, მაგრამ ჩემს ხელთ არსებული ინფორმაციით, ქვაფენილზე გადასვლის დროს ამ მამაკაცს დაუცურდა ხელი და ჩამოვარდა. შემდგომ,მეორე მანქანას შეუვარდა, რომელმაც იმსხვერპლა.“ მისი თქმით, ბრალეულობის გამოსაკვეთად ექსპერტიზა და გამოძიებაა საჭირო. თუმცა , როგორც ამბობს, ხელისუფლება პასუხისმგებლობას ვერ გაექცევა.
„სპეცოპერაციის ჩატარებით, ხელისუფლებამ გამოიწვია პანიკა აქციის ორგანიზატორებსა და მონაწილეებს შორის. პანიკის დროს ადამიანი აფექტურ მდგომარეობაში იმყოფება და მოქმედებების პროგნოზირება შეუძლებელია,“- აცახდებს ექსპერტი. ის, რეგიონის მოსახლეობას ურჩევს, მეტწილად პრესას გაეცნონ. “ნუ მოიწამლებიან ე.წ. ნაციონალური არხებით, „რუსთავი 2-ით“, „იმედითა“ და „1არხით“ და მსგავსი მარაზმული ტელევიზიებით,“- განაცხადა სესიაშვილმა.
ექსპერტი, გია ნოდია აქციის დაშლას სწორ გადაწყვეტილებად მიიჩნევს და ამბობს, რომ დარბევა არაკორექტული ნათქვამია. „ესენი არ იყვნენ მშვიდობიანი დემოსტრანტები. ეს იყო, ექსტრემისტული ჯგუფი, რომელთა პოლიტიკური მიზანი ძალადობისა და პერსპექტივაში, სამოქალაქო ომის გამოწვევა იყო. ამიტომ, ღამის 12სთ-ზე აქციის დაშლა, ჩემის აზრით სწორი გადაწყვეტილება იყო“ -აცხადებს ნოდია. მისი თქმით, მიუღებელია, როცა ადამიანი სამართალდამცავებს წინააღმდეგობას არ უწევს და პოლიციის მხრიდან მათ ცემას აქვს ადგილი. ნოდიას განცხადებით, მის ხელთ არსებული ინფორმაციით, ვერ შეაფასებს ქონდა თუ არა პოლიციის მხრიდან ძალის გადამეტებას ადგილი :„რაღაც ეპიზოდებში ჰქონდა, მაგრამ ეს იყო ცალკეული ეპიზოდები თუ სისტემური, ცალსახად ამის თქმა ძნელია. შეშფოთებას იწვევს დაკარგული ადამიანები. ამიტომ უნდა დაიწყოს გამოძიება.“ ნოდია მიიჩნევს, რომ სახალხო დამცველის ინსტიტუტი ის უწყებაა, რომელსაც გამოძიებაში წამყვანი როლი უნდა ჰქონდეს.
მისი განცხადებით, მედიამ მომხდარი არაადექვატურად გააშუქა: „სამთავრობო მედიამ, ცალმხრივად მთავრობული კუთხით გააშუქა, ოპოზიციურმა მედიამ - ოპოზიციური კუთხით. დაბალანსებული ინფორმაცია, კი ტელესივრცეში ფაქტიურად არ იყო.“
ექსპერტ ზვიად ქორიძის განმარტებით, ადამიანი შეფასებას მის ხელთ არსებული ინფორმაციით აკეთებს. ხელისუფლების მხრიდან, ლეგიტიმურ უფლებას, აქციის დაშლის შესახებ ,უნდა მოყვეს განმარტება: რას გულისხმობს აქციის დაშლაში სამართლიანობის პრინციპით აგებული კანონმდებლობა. „მიტინგს შლიან ბერლინში, ნიუ იორკში და სხვა ქალაქებშიც, მაგრამ არა ისეთი მექანიზმებით, რაც კონსტიტუციურ უფლებებს ეწინააღმდეგება,“-აღნიშნავს ქორიძე.
მისი თქმით, ხელისუფლება და საზოგადოების ის ნაწილი, ვინც ამართლებს დარბევას, ვერ გამოვიდა საბჭოთა მემკვიდრეობიდან. -„საქართველოში მიტინგის დაშლა და დარბევა ერთიდაიგივე პროცესადაა მიჩნეული. საჯარო აქციის დასაშლელად ხელისუფლება დარბევაზე გადადის, რადგანაც, არ იცის სხვა მექანიზმები და არც საზოგადოებას აქვს სხვა მოლოდინი. არაინფორმირებული მოქალაქე ამართლებს აქციის დაშლას, მეორე მხარე კი, მიუღებელ მექანიზმებზე საუბრობს, რაც არის მნიშვნელოვანი.“
ქორიძე მიიჩნევს, ტოტალიტარიზმი ვლინდება იმაშიც, რომ ადამინებს ან ეშინიათ საკუთარი აზრის რეალურად გამოთქმის, ან მათ ინფორმაციის სხვა წყარო არა აქვთ და დაიჯერეს ის რაც უთხრეს. ამ ადამიანებს, ის, „ტოტალიტარული მედიაკამპანიის მსხვერპლად“ თვლის.
ზვიად ქორიძე აქციებისა და ხელისუფლების მიერ გავრცელებული ინფორმაციის გაშუქების დროს ჟურნალისტის ვალდებულებებზეც საუბრობს.
-“ჩვენი მთავარი მოვალეობაა, დავაზუსტოთ ერთი მხარის, ამ შემთხვევაში შსს გავრცელებული ინფორმაცია, რომელიც ამტკიცებს, რომ ბურჯანაძის მანქანამ გაიტანა აქციის მონაწილე. პირველ რიგში, ნამდვილად გაიტანა თუ არა პოლიციელი, იდგა თუ არა იგი სამსახურეობრივი მოვალეობის ადგილას, ნამდვილად იყო თუ არა ეს მანქანა ბურჯანაძის ესკორტის შემადგენლობაში,“ -აცახდებს ქორიძე. მისი განმარტებით, წინააღმდეგ შემთხვევაში სხვა უწყებების მსგავსად, უდანაშაულობის პრეზუმფციის დარღვევასთან გვექნება საქმე.
ესაუბრა იზა სალაყაია
